Çalışanların işyerlerinde iş kaynaklı başına gelen durumlar iş kazası olarak adlandırılır. Bu durumdan doğan tazminat hakkı ise iş kazası tazminatıdır. Bir bireyin iş kazası sonucu tazminat hesaplama için bazı kriterler üzerinden yaşadığı deneyimi değerlendirmesi gerekir. Hangi noktaların değerlendirileceğini öğrendikten sonra bireyler mahkeme kararı öncesi ne kadar tazminat alabileceklerini hesap edebilirler.
Ayrıca iş kazaları ve tazminat süreçleri, iş hukuku kapsamında değerlendirilir. Bu nedenle iş kazası yaşayan çalışanların haklarını öğrenirken iş hukuku mevzuatını da dikkate almaları önemlidir.
İş Kazası Tazminatı Nedir?
İş yerlerinde işçinin çalışma halinde iken işi ile ilgili alanlardan kaynaklı fiziki ya da ruhsal zararları olması durumunda doğan tazminat hakkına iş kazası tazminatı adı verilmektedir.
İş kazasına örnek olarak; şantiyede çalışan bir işçinin inşaattan sorumlu kişilerin yeterince güvenlik önlemi almamasından kaynaklı düşerek kolunda kırık oluşması, bir fabrikanın üretim bandında çalışan işçinin yeterince güvenlik önlemi alınmamış bir makineye elini kaptırması gösterilebilir.
İş Kazası Sonrası Tazminat Hakları
İş kazası yaşayan bir kazazedenin tazminat hakları genel olarak şunlardır:
- Sürekli iş göremezlik durumunda düzenli maluliyet ödemesi almak ve ek olarak maluliyet tazminatı almak
- Geçici iş göremezlik ödeneği almak
- Yaşanılan yaşam kalitesi düşüşü, ruhsal problemler vb. durumlar için manevi tazminat hakkı,
- Tedavi olması gereken durumlarda ilaç, ameliyat, fizik tedavi vb. giderlerin karşılanması,
- İş kazasında ölüm olması durumunda bireyin bakmakla yükümlü olduğu yakınlarının destekten yoksun kalma tazminatı
- Kaza kaynaklı meydana gelen gelir kaybının tazminatı
İş Kazası Tazminatı Neye Göre Hesaplanır?
İş kazası tazminat hesaplama yöntemi olayın meydana geliş şeklinde gizlidir. İşçinin veya işverenin kusur oranı, maluliyet oranı, çalışanın iş göremezlik durumu, manevi kayıp, sağlık ve tedavi masrafları gibi unsurlar iş kazası tazminat miktarını etkilemektedir.
Duruma göre kazazede Sosyal Güvenlik Kurumundan geçici ya da sürekli iş görmezlik ödeneği alma, maluliyet oranını hesaplatma, iş veya asliye hukuk mahkemesine başvurma gibi farklı şekillerde iş kazası durumunu tazmin edebilir.
İş Kazası Tazminat Hesaplama Nasıl Yapılır?
İş kazası maddi manevi tazminat hesaplama biçimi; işçinin gelir durumu, maluliyet durumu, kusur oranının ne derece olduğu ve kazanın türüne göre değişiklik göstermektedir.
Örnek olarak sürekli iş göremezlik, maluliyet tazminatı, durumunda aylık kazanç 24 ay ve maluliyet oranı ile çarpılarak elde edilen sonuç şeklinde hesaplanmaktadır. Kusur oranı uygulamasında ise net tazminat ile 1’den kusur oranı çıkarılarak elde edilen sayıların birbiri ile çarpılması şeklinde hesaplanır. Kusur oranına bağlı olarak net tazminat yükselir veya azalır.
İş Göremezlik Tazminat Hesaplaması
İş göremezliğin geçici olması durumunda kaza sonrası geçici haklı bir nedenden dolayı kısa süreliğine işine devam edemiyor demektir. Bu durumda SGK günlük iş göremezlik ödeneği vermektedir. Bunun hesaplaması;
Günlük Ödenek= Brüt Aylık Kazanç/ 30 x 2/3 şeklinde formüle edilmektedir. Birey işine geri dönene kadar bu ödemeyi alır.
Kalıcı durumda ise iş kazası maluliyet tazminat hesaplama formülüne bakmak gerekir. Bu da aylık kazanç x maluliyet oranı şeklinde hesaplanır.
Tazminat Hesabı İçin Maluliyet Oranı Tespiti
SGK ve sağlık kurulu raporuna göre maluliyet oranı kesin olarak tespit edilir. İşçi yaşadığı kaza sonrası sağlık ve hastane raporları ile Sosyal Güvenlik Kurumuna müracaat ederek bu oranı tespit ettirir. Ardından öğrendiği oran ile alacağı ödemeyi rahatlıkla hesap edebilir.
Tazminat Hesabı İçin Gelir Durumu
Tazminat hesabı için gelir durumuna ilişkin değer belirleme sürecinde bireyin kaza öncesi aldığı brüt maaşı, primleri, ikramiyesi, fazla mesai düzeni vb. incelenir. SGK’da bildirilmiş son 12 aylık kazanç ortalamasına da bakılır. Elde edilen değer hesaplaması geçici ya da sürekli iş görmezlik ödeneğini hesaplamada kullanılır.
İşlemiş (Bilinen) Dönem Tazminat Hesabı
Kaza sonrası kazazedenin iş göremezlik durumunda kaza öncesinde çalışıp hak ettiği maaşı üzerinden hesaplanan tazminata işlemiş dönem tazminatı adı verilir. Bunu hesaplamak için işçinin kaza öncesi son 12 aydaki SGK kayıtlarında bilinen maaş ve prim günlerine bakılır.
Kişinin buradan alacağı tazminatı hesaplama formülü: Günlük kazanç = toplam brüt kazanç/ toplam çalışılan gün sayısı şeklindedir.
İşleyecek (Bilinmeyen) Dönem Tazminat Hesabı
Kazazedenin maluliyet sonrasında gelecekte çalışamayacağı döneme ilişkin ne kadarlık maddi kaybının söz konusu olduğunu hesaplamaya işleyecek dönem tazminat hesaplaması denilir. Bu hesaplama da olası terfi alma durumu, primler, ikramiyeler, maaş gibi unsurlar üzerinden tahmini şekilde yapılır.
