Bir işçinin çalıştığı yerde en az 1 yıllık süreyle çalışma şartını doldurması durumunda hak ettiği ödemeye kıdem tazminatı adı verilmektedir. Çalışılan yıllara göre hesaplanan bu tazminat ile ilgili gün sayısı, yıl sayısı, özel durumlar vb. miktarlar değişiklik göstermektedir. Bu nedenle çalışanlar doğru miktarda kıdem tazminatı hesaplama için öncelikle konunun tüm detaylarına hakim olmalıdır.
Kıdem Tazminatı Nedir?
Bir çalışanın aynı işverenin işyerinde çalıştığı her yıla göre biriken tazminatına kıdem tazminatı denilir. İşçinin brüt olarak aldığı maaşını her çalıştığı yıl için 30 günlük brüt ücretle çarpılması şeklinde genel hesaplaması yapılmaktadır.
Bir yıldan daha çok olan süreler için de benzer şekilde orantılı hesap yapılmaktadır. Ödenebilecek en yüksek tutarlar konusundaki limitlerin belirlenmesini Hazine ve Maliye Bakanlığı üstlenmektedir.
Bunların dışında işçiler için yıllık brüt maaş uygulamasının yanı sıra memur kıdem tazminatı hesaplama farklılık gösterecektir. Memurlarda hesaba derece kademe gibi ek unsurlar da göz önünde bulundurulur. Emeklilik kıdem tazminatı hesaplama ise işçi ile aynı şekildedir.
Kıdem Tazminatı Alma Şartları
Bir işçinin kıdem tazminatında hak ettiği miktarlar çeşitli şartlara göre farklılaşmaktadır.
- Genel Şartlar:Genel kural işçinin çalıştığı yerde en az 1 sene çalışmış olması ve işten ayrılırken her çalıştığı yıl kadar bir maaşı kıdem tazminatı olarak hak etmesi şeklindedir.
- Özel Durumlar: Askerlik, evlilik, emeklilik, sağlık problemleri, gibi durumlarda kişi istifa etse veya haksız işten çıkarılsa bile kıdem tazminatını alabilir. Kadınlara evlilik sebebiyle kıdem tazminatını hak ederek istifa etmek için tanınan süre evlilik sonrası 1 yıldır.
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır
Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı her yıl için aldığı 30 günlük brüt ücret esas alınarak hesaplanır. Çalışılan yıl sayısı ile brüt maaş çarpılır ve 1 yıldan fazla süreler için orantılı hesaplama yapılır. Hesaplama yapılırken yol, yemek, prim gibi yan haklar da tutara eklenir. Ancak ödenecek miktar, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen tavan ücreti aşamaz. Bu nedenle kıdem tazminatında hem çalışanın brüt maaşı hem de güncel tavan ücret dikkate alınarak nihai rakam bulunur.
Fazla Çalışma Ücreti Hesaplama
İş Kanunu’na göre haftalık işçilerin çalışma süresi en çok 45 saat şeklindedir. Bunun üzerine çıkılan saatler fazla çalışma kapsamına girmektedir. Fazla çalışmayı hesaplamak için saatlik ücretin üzerine %50 daha eklenir.
Netten Brüt Maaş Hesaplama
İşçinin elde ettiği net maaşın üzerine %14 emeklilik payı + % 1 işsizlik payı, %15 - %40 arası hangi gelir vergisi matrahı oranı kapsamına giriliyorsa o kadar tutar, %0,759 da damga vergisi eklendiğinde netten brüt maaş hesaplaması yapılabilir.
Netten kıdem tazminatı hesaplama yapmak isteyen bireyler de elde ettikleri brüt miktarınca her çalıştıkları yıl kadar ne kadar para hak ettiklerini bulabilirler.
Kıdem Tazminatı Tavanı 2025
Kıdem ve ihbar tazminatı hesaplama sürecinde oldukça önemli yeri olan tavan fiyat uygulaması işçinin her bir yıl için maksimum alabileceği miktarın belirlenmesini sağlar. Maaş ve yan hakların hesaplanması sonucunda Hazine ve Maliye Bakanlığınca bildirilen tavan fiyatı miktar geçiyorsa birey yine de tavan miktar kadar her çalıştığı yılla miktarın çarpılması suretiyle kıdem tazminatını alır.
Kıdem Tazminatı Davası
Kıdem tazminatında bazı anlaşmazlık durumlarında bireyler dava yoluna gidebilirler. İşçiye hak ettiği halde kıdem tazminatı ödenmediğinde işverenden bu miktarı tahsil etmek için işverenine dava açabilir. Dava işten çıkarıldıktan sonra da işten ayrıldıktan sonra da açılabilmektedir.
İşten ayrıldıktan sonra birey 5 yıl içinde kıdem tazminatını almak üzere dava açar. Dava yolundan önce daha hızlı sonuçlanması adına arabulucuya da başvurulabilir. Kıdem ihbar tazminatı hesaplama yaparak dava sonunda hak edilen miktar hesaplanabilir.
Tüm bu süreçler iş hukuku kapsamında düzenlenmekte olup, çalışanların kıdem ve ihbar tazminatına ilişkin haklarını güvence altına almaktadır.
Kıdem Tazminatında Zamanaşımı
Kıdem tazminatı alacağı zamanaşımına tabidir ve bu süre içinde hak aranmaması halinde talep hakkı düşer. Temel esaslar tek başlık altında şöyle özetlenebilir:
- Süre: Zamanaşımı 5 yıldır.
- Başlangıç: Süre, işçinin işten ayrıldığı/çıkarıldığı gün başlar.
- Kesilme (yeniden başlama): İşçinin noter ihtarnamesi göndermesi veya dava/arabuluculuk başvurusu yapmasıyla zamanaşımı kesilir ve süre yeniden işlemeye başlar.
- Durma: Yargı sürecinin devamı veya mücbir sebep hallerinde süre işlemeyebilir.
Hak kaybını önlemek için: İşten ayrıldıktan sonra gecikmeden arabuluculuğa/davaya başvurun, ücret bordrosu, sözleşme, yazışmalar gibi belgeleri toplayıp saklayın ve gerekiyorsa işverene yazılı/noter aracılığıyla alacak bildirimi yapın.
