İş ve Sosyal Güvenlik Alanlarında Risk Analizi

Risk Analizi Nedir? 

İş yerlerinde çalışma şartlarından veya işin yürütülmesindeki koşullardan kaynaklanan çeşitli sakıncaların olasılığı için yapılan tespit çalışmalarına “risk analizi” denilmektedir. İş yerlerinde yapılan risk analizleriyle meydana gelebilecek iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi amaçlanmaktadır.

İş sağlığı ve güvenliği (İSG) uygulamalarında önemli bir yer tutan risk değerlendirme çalışmaları kapsamlı ve sistematik bir yol izlenerek gerçekleştirilmektedir. Başarılı bir risk değerlendirme çalışması, işletmenin barındırdığı İSG risklerinin tanınması ve risk kontrolüne yönelik uygulamaların da başarılı olmasına katkı sağlayabilecektir.

İş yerlerinde alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri ilgili kanunda düzenlenmiştir Buna göre; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 4.maddesi, “... çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede;

(a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar. 

 b) İş yerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.  

c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.” şeklinde belirtilmiştir. 

İşletmelerin risk değerlendirme çalışmaları için belirli bir süre ve belirli bir bütçe ayırmaları gerekmekte olup risk analizinin önemini kavramaları gerekmektedir.

Risk değerlendirme tekniklerinin yazılımlarının geliştirilmiş olması, yöneticilerin risk değerlendirme çalışmasının sürecini ve sonuçlarını çok daha hızlı bir şekilde kavramasına yardımcı olabileceği öngörülmektedir. Bu nedenle tekniğe ilişkin bir ticari yazılımın geliştirilmiş olması, teknik bir kriter olarak değerlendirilmiştir.  

Bir risk analizi süreci, sadece risklerin analiz edildiği ve önlemlerin planlandığı teknik bir süreç olmayıp, bu süreçte, ekonomik, insani ve yönetime dair de birtakım kriterlerin devrede olması, risk değerlendirme sürecinin asıl amacına ulaşması açısından önem arz etmektedir. 

Risk Analizi Kimler Tarafından ve Ne Sıklıkla Yapılmalıdır?

İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği’nin 6. maddesinde konuya ilişkin yasal gereklilik ifade edilmiştir. Bu doğrultuda risk analizi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından yapılmaktadır. Bahsi geçen ekip aşağıdakilerden oluşabilir:

• İşveren ya da işveren vekili
• Sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile iş yeri hekimleri
• İş yerindeki çalışan temsilciler
• İş yerinde görev alan destek elemanları
• Tüm birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve iş yerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar olarak yönetmelikte düzenlenmiştir.

Tehlike sınıflarına göre analiz yenileme gerekliliği, İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği’nin 12. maddesi ile “Yapılmış olan risk değerlendirmesi; tehlike sınıfına göre çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli iş yerlerinde sırasıyla en geç iki, dört ve altı yılda bir yenilenir.” şeklinde düzenlenmiştir. Bir işletmenin tehlike sınıfı belirlenirken, psikolojik, fizyolojik vb. gibi oluşabilecek tüm etkiler hesaba katılmaktadır. Risk analizinin geçerlilik süresi, tehlike sınıflarına göre 2, 4 ve 6 yıl olarak belirlenmiştir.

Eğer iş yerinde bir iş kazası meydana gelmişse ya da mesleki bir hastalık söz konusu olduğu takdirde değerlendirmenin yenilenmesi gerekmektedir. 

Risk Analizi Adımları Nelerdir?

Risk analizi sürecinin adımları:

1. Tehlikelerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi 
2. Risklerin Derecelendirilmesi ve Alınacak Önlemlerde Karar Kılınması
3. Bulguların Kaydedilmesi ve Kontrol Önlemlerinin Uygulamaya Konulması
4. Denetim, Gözlem ve Gerekli Görülen Durumlarda İyileştirme

olarak sınıflandırılabilecektir.

Risk Analizinin İş Yerleri İçin Pozitif Etkileri Nelerdir?

Şirketler, kuruluşlarının güvenliğini sağlamak, varlıklarını etkin bir şekilde sürdürmek için risk analizine ihtiyaç duymaktadır. 

İş yerleri için risk analizinin faydaları: iş yerinin verimliliğini arttırmak, firmanın potansiyel olumsuzluklara karşı güvenliğini sağlamak, şirket bütçesine olumlu katkı sağlamak şeklinde açıklanabilecektir. 

Sonuç 

İlgili kanun ve mahkeme kararları ışığında iş yeri ve sosyal güvenlik alanında risk analizinin yönetmeliğe uygun yapılması amacıyla, izlenecek hukuki yollar ile uyuşmazlığın dengeli bir şekilde çözümü esas alınarak etkin bir koruma mekanizması sağlanması için avukata başvurulması son derece önemlidir. 

İş Kanunu, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin  ilgili hükümlerine dayalı olarak haklarınızın korunması ve olası ihlallerin önlenmesi için hukuki sürecin sağlıklı ilerlemesi, hak kaybı yaşamamanız için avukata danışmanızın önemini vurgulayarak bu konuda uzman olan ekibimize danışmanızı öneririz.