İmar Planının İptali Davası Nedir ? (2026 Güncel)

İmar Planının İptali Davası: Nazım/Uygulama Planlarına Karşı İdari Yargıda Başvuru Rehberi

İmar planı; iskâna açılacak, yapılaşmaya konu edilecek bir bölgenin şehircilik ilke ve esaslarına göre düzenlenmiş planıdır. Uygulamada iptal davasına en sık konu edilen imar planı türleri nazım imar planı ve uygulama imar planı olup, bu planlar çoğu zaman doğrudan mülkiyet hakkına etki eder.

Bu yazıda; “imar planının iptali davası, kesinleşen imar planının iptali, parsel bazında imar planı iptali, imar planı iptali dava açma süresi” başlıklarını sistematik şekilde ele alıyoruz.

İmar Planının İptali Davası Nedir?

İmar planının iptali davası; imar planının (idari işlemin) hukuka aykırı olduğu iddiasıyla idare mahkemesinde açılan iptal davasıdır. Plan kararlarının mülkiyet hakkına etkisi nedeniyle uygulamada sıkça gündeme gelmektedir.

1. İmar Planı Nedir?

İmar planı; iskâna açılacak, yapılaştırılacak bir bölgenin detaylı haritası ve şehir düzenlemesi niteliğindeki planlama belgesidir. Hukuka aykırı imar planlarına karşı ilgililer, idareye itiraz edebileceği gibi doğrudan idare mahkemesinde iptal davası da açabilir.

Ayrıca belirtelim: iptal davası açabilmek için askı süresi içinde itiraz edilmiş olması gibi zorunlu bir şart bulunmamaktadır.

2. İmar Planına İtiraz Yolu

İmar planına itiraz ile imar planının iptali davası farklı müesseselerdir. İtiraz, ilgili idareye yapılan idari başvurudur; iptal davası ise idare mahkemesinde açılır. İtiraz yolu, iptal davasının bir şartı değildir.

3. İmar Planının İptali Davası

İmar planı bir idari işlem olduğundan, hukuki usul ve esaslara aykırılık iddiasıyla idari yargıda iptali istenebilir. Bu davalarda iddialar somutlaştırılmalı ve ispat stratejisi planlanmalıdır.

4. İmar Planının İptali Sebepleri

İmar planları idari işlem olduğundan; yetki, şekil, sebep, konu, amaç yönlerinden hukuka aykırılık içerebilir. Uygulamada sık görülen iptal sebepleri örnek olarak şunlardır:

• Kamu yararına aykırılık
• Şehircilik ilke ve esaslarına aykırılık
• Alt ölçekli planın üst ölçekli plana aykırı hazırlanması
• Planlama ilke ve esaslarına aykırılık (araştırma/analiz eksikliği, eşik analizi yapılmaması vb.)
• Yetkisiz kişi/kurum tarafından hazırlanma veya onay
• Eşdeğer sosyal donatı ayrılmadan kamu hizmet alanı azaltılması
• Eksik/yetersiz inceleme

5. İmar Planının İptali Davasını Kimler Açabilir?

İptal davası, iptali istenen işlemden menfaati ihlal edilen kişilerce açılabilir. Uygulamada tapu malikleri, uzun süreli zilyetlik iddiası olanlar ve sınırlı ayni hak sahipleri örnek olarak sayılabilir.

6. İmar Planının İptali Davası Kime Karşı Açılır?

İmar planının iptali davasında husumet, idarenin organlarına değil idarenin tüzel kişiliğine yöneltilir. Örneğin, planı onaylayan belediye meclisi yerine ilgili belediye tüzel kişiliği davalı gösterilir.

7. İmar Planının İptali Davası Açma Süresi

İmar planları kural olarak bir ay (30 gün) askıda ilan edilir. Bu süre içinde itiraz edilebilir. İtirazın 15 gün içinde cevaplanmaması halinde zımni ret gündeme gelebilir. Uygulamada dava süresi hesabı somut olaya göre (öğrenme/ilan/itiraz) dikkatle yapılmalıdır.

8. İmar Planının İptali Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme

Kural olarak görevli mahkeme idare mahkemesidir. Ancak ülke çapında uygulanacak nitelikte bakanlık işlemlerine ilişkin bazı planlarda ilk derece merci olarak Danıştay görevli olabilir. Yetkili mahkeme ise genel olarak taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir.

9. İmar Planına İtiraz Edilmeden İptal Davası Açılabilir mi?

Evet. İmar planına itiraz, iptal davasının dava şartı değildir. Bununla birlikte, askı/ilan ve öğrenme tarihleri dava süresi hesabında önem taşır.

10. İmar Planı İptal Edilirse Ruhsat Ne Olur?

İmar planı iptal edilirse, plan “yok hükmünde/hiç var olmamış” gibi sonuç doğuracak şekilde geçerliliğini yitirir. Buna bağlı olarak, plan dayanaklı yapı izinleri ve ruhsatlar bakımından da geçerlilik sorunu gündeme gelir.

11. Kesinleşmiş İmar Planına İtiraz

Planın kesinleşmesi, onaylanması ve askıya çıkarılması sürecini ifade eder. Askı tarihinden itibaren 30 gün içinde itiraz edilebilir; itirazların 15 gün içinde karara bağlanması gerekir.

12. Kesinleşmiş İmar Planının İptali

Askı süresinde itiraz edilmemiş olsa dahi, askı süresinin bitimiyle birlikte koşulları varsa idari yargıda iptal davası açılması mümkündür.

13. Parsel Bazında İmar Planı İptali

Kural olarak parsel bazında plan değişikliği/planlama yaklaşımı plan bütünlüğünü bozmayacak şekilde ve üstün kamu yararı-zorunluluk gibi kriterler bakımından tartışmalıdır. Somut olaya ve içtihatlara göre değerlendirilmelidir.

14. İmar Planının İptali Davasına İlişkin Danıştay Kararları

15. İmar Planının İptali Davası Dilekçe Örneği