- İçindekiler -
GİRİŞ
Yenilenebilir enerji, günümüzün kapitalizminin yarattığı iklim ve fosil yakıt tüketiminin zorunlu çözümlerinden biri olmaktadır. Kapitalist sistemin getirdiği hızlı tüketim alışkanlıkları dünyada fosil yakıt kullanımını ve çevre kirliliğini arttırmakta iklim krizinin önünü açmaktadır. Bundan mütevellit yenilenebilir enerji üretimi, kullanımı ve yenilenebilir enerjinin korunması çokça önemlidir.
Yenilenebilir enerji; “fosil yakıtlar ve uranyumun aksine tükenmeyen ve sürekli kendini yenileyen doğal kaynaklar silsilesi”, “doğrudan ya da dolaylı olarak güneş veya dünyanın içinde meydana gelen ısıdan oluşan güneş, rüzgâr, biyoyakıt, jeotermal, hidrogüç, okyanus kaynakları ve yenilenebilir kaynaklardan elde edilen hidrojen dahil doğal süreçlerden ortaya çıkan ve sürekli olarak yenilenen enerji” ve “sürekli devam eden tabii süreçlerde mevcut olan enerji” şeklinde tanımlanabilmektedir.
Yenilenebilir enerji kaynakalarından, yenilenemeyen enerji kaynaklarına nazaran daha ucuz ve temiz yolla enerji üretilebilmektedir. Bundan dolayı da ülkeler enerji teşvik ve yatırımlarında bulunmaktadır. Bu noktada diyebiliriz ki güneş, rüzgar, hidroelektrik, biyokütle ve jeotermal gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının ön plana çıkmasıyla beraber Türkiye de, yenilenebilir enerjiye yatırım yapan yerli ve yabancı yatırımcı için teşviklerde bulunmaktadır. Bundan mütevellit makalemizde yenilenebilir enerji bakımdan devlet teşviklerinden bahsedeceğiz. Keyifli okumalar dileriz.
HUKUKİ ÇERÇEVE
Türkiye’de yenilenebilir enerji yatırımlarının dayanakları bulunmaktadır ve bu dayanaklar birincil olarak Türk hukuk mevzuatımızdır. Bu kaynaklar sırasıyla şöyledir:
- 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu: Elektrik üretimi, lisanslama ve piyasa işleyişine dair hükümleri içerir.
- 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kanunu (YEK Kanunu): Yenilenebilir enerji yatırımlarına sağlanan destek ve teşvikleri düzenler.
- 2872 sayılı Çevre Kanunu: Çevre dostu projelere sağlanan bazı muafiyetleri kapsar.
- Cumhurbaşkanlığı Yatırım Teşvik Programı Kararları: Vergi, KDV ve gümrük muafiyetleri sağlar.
- YEKDEM (Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması): Yenilenebilir enerji üreticileri için alım garantisi sunar.
YENİLENEBİLİR ENERJİ TEŞVİK TÜRLERİ
YEKDEM ALIM GARANTİSİ
Açılımı “Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması “ olan YEKDEM, Türkiye’nin en önemli yenilenebilir enerji teşviklerinden biridir. YEKDEM kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üreten tesislere belirli sürelerde sabit fiyat garantisi sağlanmaktadır. Ayrıca yerli ekipman kullanımı durumlarında da ek teşvikler sunulmaktadır. YEKDEM’ e göre teşvikler şu şekilde sıralanabilmektedir:
- Yenilenebilir enerji santrallerinden üretilen elektriğe 10 yıl süreyle alım garantisi verilir.
- Fiyatlar, üretim türüne göre belirlenir. Örneğin:
- Güneş ve rüzgar: 32 USD/MWh civarında,
- Jeotermal: 54 USD/MWh,
- Biyokütle ve hidroelektrik: 32–54 USD/MWh arası değişir.
- Yerli ekipman kullanımında 8–13 USD/MWh ek prim verilir.
YERLİ EKİPMAN DESTEĞİ
- Bu destekle, hem yerli sanayiyi canlandırmak hem de ithalat maliyetlerini düşürmek amaçlanmaktadır.
- Güneş paneli, rüzgar türbini veya inverter gibi ekipmanların yerli üretim olması, yatırımcıya ek gelir sağlamaktadır.
VERGİ VE GÜMRÜK MUAFİYETLERİ
Bu durumda Yenilenebilir enerji projelerinde kullanılan ekipmanlar için gümrük vergisi ve KDV muafiyeti uygulanması yatırımcının proje maaliyetini ve belli başlı külfetlerini azaltabilmektedir.
VERGİ AVANTAJLARI VE FİNANSAL TEŞVİKLER
Yenilenebilir enerji projeleri için yatırım teşvik belgesiyle kurumlar vergisinden indirim hatta muafiyet almak söz konusu olabilmektedir.
Yatırımcıların, ekipmanlarını hızlandırılmış amortisman yöntemi ile kısa sürede gider yazarak vergisel avantaj sağlamaları mümkündür.
Yenilenebilir enerji projeleri için vergi avantajları ve finansal teşviklerden biri de Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası (TKYB) ve özel bankalar tarafından, yenilenebilir projelere uygun faizli krediler sunulmasıdır. Dünya Bankası, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) gibi uluslararası kuruluşlar da yenilenebilir enerji bakımından finansman sağlamaktadır.
LİSANSLAMA VE ARAZİ TEŞVİKLERİ
1 MW altı kapasiteye sahip projeler sadece dağıtım şirketine başvuru yapılarak kurulabilmektedir ve bu projeler için lisans zorunluluğu yoktur.
Kamu arazileri veya orman arazileri üzerinde yenilenebilir enerji yatırımlarına öncelikli tahsis sağlanmaktadır. Ve orman arazilerinde kira bedeli %85’e kadar indirimli uygulanmaktadır.
ÇEVRESEL VE DÜZENLEYİCİ TEŞVİKLER
Yenilenebilir enerji projeleri bakımından bu projeler, fosil yakıtlı santrallere uygulanan emisyon vergilerinden ve bazı çevresel harçlardan muaf tutulabilmektedir.
Küçük ölçekli projeler bakımından ÇED (Çevresel Etki Değerlendirme) muafiyeti veya kolaylaştırılmış süreç uygulanabilmektedir.
YATIRIM TEŞVİK BELGELERİYLE SAĞLANAN AVANTAJLAR
- KDV istisnası,
- Gümrük vergisi muafiyeti,
- Vergi indirimi (%50’ye kadar),
- SGK işveren primi desteği,
- Yatırım kredilerine faiz desteği.
YEŞİL SERTİFİKA VE YEŞİL TARİFE
Yenilenebilir Enerji Tarifesi olarak da adlandırılan yeşil tarife ile tüketiciler, yalnızca yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilmiş elektriği tercih edebilmektedirler
Garanti Sertifikası olan yeşil sertifika sistemi, yatırımcıya prestij ve ek gelir sağlamaktadır.
VERGİ TEŞVİKLERİNDEN NASIL YARARLANILIR
İşletme olarak vergi teşviklerinden yaralanmak istiyorsanız aşağdaki adımları takip edebilirsiniz:
- Teçvik programlarını araştırın ki sizin işinizi görebilecek teşvik programını bulabilmiş olun.
- Her vergi teşvik programı belirli kriterlere sahip olacaktır. Bu noktada işletmeniz veyahut projeniz ilgili teşviğin kriterlerini taşıyor mu emin olmalısınız.
- Vergi teşviklerinden yararlanmak için genellikle başvuru sürecini takip etmeniz gerekmektedir. Başvuru süreci başvuru formu doldurma, gerekli belgeleri sağlama ve başvuruyu ilgili makamlara sunma adımlarını içerebilir. Başvuru sürecinin zamanlamasını ve gerekliliklerini dikkatlice takip etmelisiniz.
- Vergi teşvikleriyle ilgili süreç karmaşık olabilir. Aynı zamanda yeni yapılandırmalar nedeniyle mevzuattaki değişiklikleri takip edemeyebilirsiniz. Bu nedenle uzmanından danışmanlık almanızı önermekteyiz.
- Vergi teşviklerini aldıktan sonra vergi teşviklerinin devam edebilmesi için belirli şartlara uymak ve gereken raporlama veya denetim süreçlerini yerine getirmek önemli olmaktadır.